In de ‘vioolwereld’ doen mond-tot-mond behoorlijk wat fabeltjes de ronde. Het nadeel van mond-tot-mond is dat weinig mensen echt gaan ‘fact checken’ en dat veel feitelijke informatie niet openbaar is. Persoonlijk heb ik daar een hekel aan. Ik wil gewoon weten hoe dingen echt in elkaar zitten en mensen van goede informatie voorzien. Met mijn artikelen hoop ik wat fabeltjes uit de wereld te helpen. In dit artikel ontkracht ik vijf mythes rondom je strijkstok.
Mythe 1: De strijkstok brengt de snaar in beweging door haakjes op de paardenharen.
Door veel mensen (ook professionals) wordt aangenomen dat paardenhaar wordt gebruikt voor een strijkstok, omdat daar haakjes op zitten die beide kanten op staan. De gedachte is dat ander haar schubben één kant op zou hebben en paardenhaar beide kanten op.
Dit klopt niet, want…
- Als je paardenhaar onder een microscoop legt, is het glad (zie foto). Pas als je er hars op doet kun je zien dat de haar wat ongelijkmatiger wordt.
- Als je er helemaal geen hars op een strijkstok zit, maakt deze helemaal geen geluid. De hars zorgt ervoor dat je de snaar in trilling wordt gebracht en niet mysterieuze haakjes op de haren.
De reden dat paardenhaar voor een strijkstok wordt gebruikt historisch gegroeid (zie mythe 3) en paardenhaar is nu eenmaal sterk en geschikt voor het doel.
Mythe 2: Je moet elk jaar je strijkstok opnieuw laten beharen, omdat deze anders niet goed meer ‘pakt’.
De haakjes slijten (zie mythe 1), dus je moet elk jaar je stok laten beharen. Is dat wel zo? We hebben bij mythe 1 gezien dat de haakjes simpelweg niet bestaan, dus ook niet kunnen slijten.
Als je stok niet lekker meer pakt, komt dit meestal doordat de haren vies zijn. Je kunt ze wassen met water en zeep. Sommige mensen reinigen hun strijkstok haren met alcohol (ik ook), hoewel anderen dat liever niet doen. Ze vinden alcohol misschien te agressief. Kijk uit dat je alleen de haren wast. Je kunt simpelweg de schroef helemaal los draaien, de slof van je strijkstok afnemen en de haren wassen. Neem dus niet je strijkstok mee in bad. Als je er zeker van wilt zijn dat het goed gebeurt, laat het dan doen door een kenner.
Beharen is pas nodig als je strijkstok te veel haren heeft verloren om nog goed te functioneren of als wassen niet meer helpt. Dit kun je zelf beoordelen. Bij sommige mensen is het vaker dan bij anderen. Dit hangt af hoe veel en hoe intensief je speelt. Bij veel solisten zie je tijdens het concert de haren van de strijkstok vliegen. Ze moeten namelijk behoorlijk intensief spelen om boven een volledige orkest uit te komen.
Mythe 3: In het begin had een strijkstok geen haar en was het alleen een stok…
De strijkstok bestaat veel langer dan veel mensen denken. Waarschijnlijk waren de Mongolen de eerste muzikanten om een strijkstok te gebruiken. Ze hadden een pijl en boog, waarbij de boog was bespannen met paardenhaar. Om deze haren te beschermen tegen slijtage was deze omhuld met een laag hars.
We weten niet wie en wanneer de eerste is geweest om op het idee te komen zo een boog over een snaar te halen. Wellicht is het strijken al duizenden jaren populair.
Het idee van strijken verspreide zich via de zijderoute, door de moslimrijken naar het middeleeuwse Spanje, waar de rebec en de vedel zich hadden ontwikkeld. Deze instrumenten zijn de voorgangers van de viool.
Mythe 4: Het belangrijkste is om een goede (alt) viool te hebben en je strijkstok zit ‘erbij’ en is van ondergeschikt belang.
In de eerste jaren van het vioolspel is het vooral belangrijk dat je een goed afgestelde, fijn klinkende viool hebt met een redelijke strijkstok.
Hoe meer je spel zich ontwikkelt en hoe meer streektechnieken je onder de knie krijgt, hoe belangrijker een strijkstok wordt.
Je strijkstok maakt dat je een strijkinstrument bespeelt en is bepalend voor de mogelijkheden van de viool. De strijkstok is zeker net zo belangrijk als je instrument.
Een strijkstok zit er niet ‘bij’. Een strijkstok is zeer persoonlijk en moet vooral bij jou passen en daarnaast ook bij je instrument. Je zult zelf anders spelen met een andere strijkstok en het kan ook anders klinken.
Een standaard combinatie van een viool en een strijkstok wordt vaak gemaakt om mensen een hapklaar aanbod te bieden (minder keuzestress), maar hoeft niet te zeggen dat het de perfecte strijkstok is voor die viool en voor jou.
In zowel houten als carbon strijkstokken zijn diverse soorten, gewichten en kwaliteiten verkrijgbaar.
Lees hier meer over dit onderwerp: [Artikel] Hoe belangrijk is een strijkstok? Hoe vind je je ideale strijkstok?
Mythe 5: Je snaar maakt dezelfde beweging bij opstreek als bij afstreek.
Tijdens het spelen maakt je snaar een hele aparte beweging: een Helmholtz beweging. Zie de animatie rechts en de video onderstaand.
Bij de opstreek beweegt de snaar tegen de klok in. Bij de afstreek beweegt de snaar met de klok mee. Bij elke streekwisseling stop je de ene beweging en zet je de andere beweging in.
Door deze gespiegelde beweging bij afstreek en opstreek wordt aangenomen dat een onhoorbare overgang van afstreek naar opstreek (en andersom) niet mogelijk is. Het is qua klank wel benaderbaar door een soepele streektechniek en een goed resonerend instrument.
Vind je het interessant hier meer over te lezen? Hier zijn enkele bronnen:
https://plus.maths.org/content/why-violin-so-hard-play
http://knutsacoustics.com/files/The-Helmholtz-motion.pdf
Welke ontkrachte mythe heeft het meeste indruk op jou gemaakt? Of weet jij nog een mythe te ontkrachten? Klik hier om een reactie achter te laten op dit artikel!
