Skylar schrijft mij:
Hallo Zlata,
Toevallig krijg ik dit mailtje en bedenk ik me inderdaad ik worstel ergens mee.,. Waarmee?
Ik speel met het boek van de haske “speel viool” deel 1. Daarin krijg ik luisteroefeningen om na te spelen. Nu ben ik bij les 9 en moet ik het naspelen, sowieso ging het naspelen niet altijd even goed maar kwam ik er altijd toch wel uit.Nu hoor ik het echter niet meer wat er gespeeld word. In mijn geval worstel ik dus met het horen welke noot er word gespeeld, als ik hier in lessen naar vraag moet ik oefenen.. Maar hoe leer je dit aan? Ik probeer het op te schrijven en vaak te beluisteren, na te spelen en tonen te vergelijken maar dan nog kom ik er niet uit. Ik heb een beginstukje, maar die is me voorgedaan.. Ik hoor het gewoon niet en ik raak in de war. Hoe kan ik mezelf dit aanleren? Wat voor tips heb jij hiervoor?
Skylar
Er zijn heel veel oefeningen om te leren je muzikaal gehoor te verbeteren en hiermee stukjes op gehoor te kunnen naspelen. Het stellen van de juiste vragen aan jezelf is hierbij essentieel.
In dit artikel geef ik een aantal tips en voorbeelden van oefeningen.
Muziek als taal
Als je een nieuwe taal leert… leer je dan eerst wat woordjes spreken en probeer je je te redden? Of leer je eerst alle grammatica uit je hoofd? Werkt het om een nieuwe taal te leren beter om een grammatica boek te lezen of werkt het beter om je zoveel mogelijk te omringen met mensen die die taal spreken en je hierin te redden?
Muziek is iets anders dan een taal, maar het leerproces werkt ongeveer hetzelfde. Helaas leren we vaak als eerste het lezen en de grammatica voordat we de taal echt spreken.
Hierdoor zitten we soms iets te vast aan de bladmuziek. Kun jij ‘zomaar’ wat spelen?
Inmiddels geven veel docenten, waaronder ondergetekende, hun leerlingen eerst een auditieve fase middels het op gehoor bespelen van het instrument alvorens de ze met notenschrift (de grammatica) aan de slag gaan. Leest de leerling inmiddels noten, dan blijf ik regelmatig gehoor oefeningen doen.
In het artikel van deze maand leg ik uit hoe je je muzikale gehoor kunt trainen en hoe je stukjes op gehoor kunt opzoeken op je instrument en na kunt spelen.
Luister heel goed naar wat je speelt.
Welke greep veroorzaakt welke klank? Hoe klinken de losse snaren? Welke klankkleur kenmerkt elke snaar?
Je kunt het koppelen aan kleuren, smaken, beelden of emoties. Klinkt de E-snaar als kristal en klinkt de G-snaar als wol? Dit klinkt supervaag, maar dit soort ‘tags’ geven aan bepaalde tonen helpt je om ze beter te leren herkennen.
Wat zijn precies de kenmerken van bijv. een eerste vinger op de D-snaar?
Als je dit traint ontstaat er een goede koppeling tussen wat je hoort en wat je op je viool doet. Zo is een bepaalde greep geen verrassing voor je.
Ook kun je als je een stuk bladmuziek leest, je voorstellen hoe het gaat klinken. Dat maakt oefenen gemakkelijker: je kunt jezelf beter controleren en wat er uit je viool komt is geen ‘verrassing’.
Neem jezelf op.
Je kunt je eigen ‘oefen-CD’ maken door jezelf op te nemen. Hierbij kun je eenvoudig beginnen: bijvoorbeeld het naspelen van 1 losse snaar. Hierna kun je het langzaam opbouwen met vingers and langere stukjes.
Vind je bepaalde intervallen of tonen moeilijk te herkennen? Maak hier dan extra veel oefeningen voor. Hussel de opnames door elkaar of speel ze random af en probeer het na te spelen.
Voordeel is dat je je eigen instrument hoort met je eigen klankkleur en manier van spelen. Dat is makkelijker te herkennen.
Oefen met je docent of samenspelpartner.
De eerste 15 lesweken doe ik met leerlingen op gehoor en zonder noten. Dit is een interactief proces en verloopt voor iedere leerling weer anders. Het mooie aan dit proces is dat leerlingen als vanzelf gaan intoneren. Ze spelen namelijk geen greep, maar proberen een toonhoogte en klank op te zoeken.
Het nadeel van een CD is dat die niet inspeelt op wat je wel hoort en wat je niet hoort. Een mens kan dat wel.
Vraag je docent in de les om ‘voorspeel-naspeel’-spelletjes te doen of doe dit samen met iemand die het ook graag wil leren. Speel in een orkest of ensemble? Doe dit dan met een groepje.
Misschien is het eerst een beetje eng en buiten je comfort zone. Als je hierover heen stapt kun je enorm vel lol beleven aan dit soort oefeningen. Bovendien versterkt het je creativiteit, muzikaal gehoor en communicatie tijdens het spelen.
Analyseer wat je hoort.
Herhalen verschillende stukjes of noten zich? Wanneer gaat het stukje in toonhoogte omhoog of omlaag? Zijn er grote sprongen of hoor je meer toonladders?
Luister niet alleen naar noten, maar probeer zinnen en structuren te herkennen.
Gebruik een app om je gehoor te trainen en intervallen te leren herkennen.
Als je een smartphone hebt, zijn er diverse apps te downloaden waarmee je je muzikale gehoor kunt trainen. Zoek hierbij op ‘ear training’ en kies uit waar je het meest behoeft aan hebt. Zowel voor Android als iPhone zijn er diverse gratis en betaalde apps die je leren intervallen of akkoorden te herkennen. Ze zijn er voor beginners tot ver gevorderden.
Het trainen met een app is iets wat je gemakkelijk kunt doen in verloren minuten als je bijvoorbeeld ergens op aan het wachten bent.
Zoek al spelend de toon op.
Luister naar de toon en neem even enkele secondes om de toon in je innerlijk gehoor te horen. Probeer de beluisterde toon dus in je hoofd te herhalen.
Zoek al spelende deze toon (die je in je hoofd herhaalt) op. Speel een toon en vraag je af… is het te laag of te hoog? Zoek daarna verder. Als de gespeelde toon matcht met de toon in je hoofd, heb je de juiste toon te pakken.
Doe het naspelen in kleine stapjes.
Probeer niet ineens het hele stukje na te spelen. Begin bij de eerste noot. Wat hoor je? Herken je de snaar?
Ga pas verder als je de eerste noot hebt gevonden, want anders zit je meteen al op de verkeerde weg. Is de tweede toon hoger of lager? Hoeveel hoger of lager: klein beetje of een flinke sprong?
Bouw het superlangzaam op.
Je hoeft niet meteen een fuga van Bach op gehoor na te spelen. Begin bij kinderlijk eenvoudige stukjes. Als je dat comfortabel en vlot kunt naspelen op gehoor kun je het langzaam ingewikkelder maken.
Fluit je een melodietje op straat wat je maar niet uit je hoofd krijgt? Probeer het thuis te spelen op je viool.
Begint je favoriete serie met een leuke tune en heb je die al honderd keer gehoord. Probeer dat superbekende stukje eens na te spelen.
Hoe beter een stukje in je hoofd zit, hoe makkelijker je het na kunt spelen.
Nu hoor ik graag van jou!
Ik hoop dat dit artikel je op weg heeft geholpen met het naspelen op gehoor. Natuurlijk is het niet volledig en zijn er nog veel meer tactieken en oefeningen.
Wat zijn jouw ervaringen? Wat werkt voor jou? Heb je tips voor anderen?
Mail ze niet, maar deel ze alsjeblieft in het commentaar op dit artikel (zie onder).
Dit artikel is geschreven op basis van een vraag van een lezer. Heb je ook een vraag of een idee voor een artikel? Laat het me weten in een korte mail naar info@vioolspelen.nl
