Afgelopen winter had ik regelmatig zeer bezorgde klanten aan de lijn over het ontstemmen van zijn/haar instrument in de winter…
Eén van hen vroeg ‘had je daar dan niet voor kunnen waarschuwen in je ezine’… uh, dat kan natuurlijk! Dus bij deze een artikel met wintertips voor je instrument… én jezelf!
Hout werkt… bij het veranderen van temperatuur en/of luchtvochtigheid gaat hout krimpen en uitzetten. Gezien je viool/altviool/cello/contrabas (grotendeels) van hout is gemaakt, gebeurt dit dus ook met je instrument.
In de winter zal je instrument veel meer dan normaal ontstemmen. In de winter is het verschil tussen binnentemperatuur en buitentemperatuur groter (je hebt de verwarming aan). Bovendien is de luchtvochtigheid in de winter zeer veranderlijk. Als je je instrument ergens mee naartoe neemt, heeft je instrument het klimaat van thuis, onderweg en de nieuwe locatie te verwerken.
Tips voor je instrument
Schrik vooral niet als je instrument opeens meer ontstemt. Dit kan te maken hebben met het winterweer. Sommige mensen denken meteen dat ze iets stuk hebben gemaakt of iets doms hebben gedaan, maar dat hoeft dus niet zo te zijn. Breng je instrument gewoon rustig terug naar de juiste stemming en stem regelmatig bij totdat je instrument weer vaster qua stemming wordt tijdens een studiesessie of repetitie.
Houd er rekening mee dat je instrument meer ontstemt dan normaal: vertrek bijvoorbeeld iets eerder naar een repetitie of optreden, zodat je tijd hebt om je instrument op temperatuur te laten komen en deze goed te stemmen.
Vermijd zoveel mogelijk veranderingen in temperatuur en luchtvochtigheid. Laat je instrument niet in een koude kamer staan die je even snel verwarmt als je daar gaat spelen. Zorg thuis voor (zo) continue (mogelijke) omstandigheden.
Zijn je snaren in goede staat? Snaren worden zwakker als ze vaak van spanning veranderen en kunnen knappen, gaan waggelen of nog meer gaan ontstemmen. Zorg voor de winter dat je snaren in goede staat zijn. Zijn je snaren ouder dan 1 jaar? Dan zijn ze waarschijnlijk aan vervanging toe. Een amateur die ongeveer een half uur tot een uur per dag musiceert raad ik aan elk jaar de snaren te vervangen. Speel je meer? Dan dien je ze vaker te vervangen. Ik vervang elke twee maanden mijn vioolsnaren… dan zijn ze ook écht op en ben ik blij als ik weer nieuwe heb.
Lopen je stemsleutels goed en soepel? Als je stemsleutels in de zomer al niet geweldig hun werk doen, zal dat in de winter alleen maar erger worden. Heel vaak werkt het om je stemsleutels simpelweg te smeren: haal één snaar van de stemsleutel, trek de sleutel uit de sleutelkast, smeer deze stevig in met sleutelzeep en stem de snaar weer. Ga dan naar de volgende snaar. Het is echt een wondermiddeltje… hier kun je een stiftje sleutelzeep kopen. Helpt sleutelzeep niet? Dan kan het zijn dat je stemsleutels niet goed passend zijn en dien je deze te laten vervangen.
Is de kamer waarin je instrument meestal staat te droog? Door droogte kunnen scheuren in je instrument ontstaan. Is de omgeving te droog? Dan kun je overwegen een luchtbevochtiger aan te schaffen. Bij waardes tussen de 40% en 70% hoef je je geen zorgen te maken. Wel gaat een instrument reageren als dit te veel varieert. Veel koffers zijn voorzien van een zogenaamde hygrometer.
Het belangrijkste muziekinstrument is natuurlijk je eigen lijf…
Tips voor jezelf
Draag vaak handschoenen! Het is niet alleen vervelend als het lang duurt voordat je handen warm zijn en je weer optimaal kunt spelen. Als je handen erg koud zijn (en dus je spieren en gewrichten), dan kun je tijdens het spelen een blessure krijgen.
Spieren en gewrichten houden van warmte. Als je koud allerlei virtuoze capriolen gaat uithalen, heb je grote kans dat je ergens last van krijgt… zorg dus niet alleen bij sporten, maar ook bij musiceren voor een warming up! Stretch oefeningen (yoga) tussen het spelen door vind ik zelf erg prettig om de spiertjes in conditie te houden.
Smeren, smeren, smeren! Je zult het vast ook wel in de bladen zien staan: in de winter moet je voorkomen dat je huid droog wordt. Als musicus geldt dit vooral voor je handen… spelen met een kloof in je vingertop is namelijk niet fijn! Koop dus de dikste handcrème die er is en smeren maar! Zo houd je ook je vingertoppen soepel en zullen deze niet snel gevoelloos worden. Het is ook belangrijk dat je een créme kiest die snel intrekt: je wilt immers alleen je handen insmeren en niet je instrument.
Vioolvlek verzorgen! Violisten kunnen in de winter meer last krijgen van hun vioolvlek Een vioolvlek is een vlek/irritatie/verkleuring in je hals door de druk van de kinsteun. Uierzalf werkt erg goed om je vioolvlek te verzorgen en te verminderen. Voorwaarden zijn natuurlijk een goed passende kinsteun en schoudersteun in combinatie met een goede ontspannen vioolhouding: dan hoef je helemaal geen last te hebben van een vioolvlek.
Neem een föhn mee! Yup, daar komt dat Zlata-mens weer met een rare tip… Heb je echt altijd maar last van koude handen en helpen geen handschoenen? Neem dan gewoon een föhn mee naar je repetitie en föhn je handen lekker warm voordat je begint met spelen. Even insmeren met een lekkere handcréme en je bent er helemaal klaar voor!
Heb je ook wintertips? Heb je nog vragen naar aanleiding van dit artikel? Wil je reageren? Graag zelfs! Doe dat onderstaand.
