Harsen… Alle strijkers hebben ermee te maken! Dit korte artikel vat de belangrijkste dingen over hars samen.
Hoe vaak en hoeveel moet je harsen?
Hars je te weinig, dan glijdt de strijkstok over de snaren zonder geluid te maken of met een vegerig geluid. De paardenharen van de strijkstok zijn dan te glad. Je instrument lijkt niet aan te spreken.
Hars je te veel, dan wordt de klank schel en sta je in een stofwolk.
Door te harsen is je strijkstok in staat de snaren te laten vibreren en dus… geluid te laten maken. Als je geen hars op je strijkstok hebt, dan maakt de viool of altviool geen geluid als je met de strijkstok over de snaren strijkt. Het geluid wat je maakt is dus sterk afhankelijk van de hars.
Sommige mensen harsen graag heel veel ineens en hoeven dan een hele tijd niet te harsen. Anderen harsen weinig per keer en harsen wat regelmatiger. In het laatste geval zijn de klank van je instrument en de respons wat constanter.
Het is geheel persoonlijk met hoeveel hars je het fijn vindt om te spelen en hoeveel en hoe vaak je wilt harsen. Als je een richtlijn wilt, hou dan ongeveer eens per week aan als je dagelijks speelt.
Veeg de hars van de snaren en klankkast van je viool of altviool
Als je hars op laat bouwen op je snaren, krijg je een hars-op-hars geluid wat niet aangenaam klinkt. Hars-op-hars klinkt korrelig en schel.
Bewaar in je vioolkoffer een droge doek, bijvoorbeeld een stofdoek of een microvezeldoek. Hiermee kun je de harsresten van de snaren en de klankkast vegen. Mocht je de restjes hars niet weg krijgen, gebruik dan voor je snaren een snarenreiniger en voor je klankkast een reinigingsmiddel.
Moet je hars zo nu en dan vervangen?
Wist je dat een blokje hars ongeveer één jaar mee gaat en daarna vervangen moet worden? Met de tijd droogt de hars uit en verliest de hars de formule, waarin deze gemaakt is en waarin deze effectief is. Je merkt dit doordat de hars niet meer goed afgeeft, snel van je strijkstok af gaat of je viool of altviool anders klinkt.
Veel strijkers gaan door met een blokje hars totdat deze op, kwijt of kapot is. Wees dat voor en vervang je hars op tijd.
TIP: Schrijf de aanschafdatum van je hars op het bijgeleverde doekje of doosje!
Koop een vers blokje hars
Als je een blokje hars koopt, garandeer dat je geen oude hars koopt, anders heeft het jaarlijks vervangen weinig zin.
In winkels die niet veel hars verkopen, een heel groot assortiment harsen aanhouden of te groot inkopen, is de hars al ‘over datum’ voordat je em koopt. In mijn winkel heb ik een vrij beperkt assortiment hars, zodat de hars niet lang in mijn winkel ligt en vers is voor de klanten.
Geschiedenis van hars
De strijkstok is afkomstig van een Mongoolse boog (in zin van: pijl en boog). De paardenharen van deze boog waren met hars bewerkt om deze te versterken en bruikbaar te maken. Als de jagers of soldaten om het kampvuur zaten, werd er muziek gemaakt. De bogen werden ‘voor de grap’ op snaarinstrumenten gebruikt, waarmee ze de eerste strijkstokken werden.
Men hoort vaak dat eerst een houten stok zonder haar werd gebruikt om een instrument aan te strijken, maar vermoedelijk is dit onjuist.
Harde of zachte hars?
Het blokje hars wat je gebruikt voor je strijkstok is niet hars alleen, maar bestaat uit diverse stoffen, die in het productieproces aan de natuurhars zijn toegevoegd. De ene hars is de andere dus niet. Violisten en altviolisten gebruiken over het algemeen een hardere soort hars, cellisten en zeker bassisten gebruiken een zachtere (en zelfs plakkerige) soort hars.
Binnen de vioolhars kun je ook kiezen uit harde (lichte) of zachte (donkere) hars. Vaak wordt lichte hars in de zomer gebruikt, wanneer de hars door het weer al zacht wordt. Donkere hars wordt in de winter gebruikt, wanneer de hars door de kou vanzelf wat harder wordt. Altviolisten kiezen voor de goede aanspreekbaarheid van hun instrument voor een zachtere donkerdere hars.
Is je verse blokje hars gebroken?
Leg deze dan in je vensterbank in de zon in een bakje. De hars zal zacht worden en zich vormen in het bakje. De aparte stukjes zullen weer samensmelten.
