Al sinds de 16e eeuw bestaat de viool en vanaf toen is veel aan het instrument, de onderdelen, de materialen en ook de strijkstok veranderd.
In dit artikel presenteer ik een aantal oude en nieuwe zaken met daarbij de toelichting hoe je de beste keuze maakt voor jezelf.
Elektrische viool vs akoestische (normale) viool
Als een klant mij belt voor een elektrische viool, vraag ik altijd even door. Een elektrische viool is niet altijd de beste of meest voordelige oplossing voor het probleem wat de klant heeft.
Wil je een elektrische viool wegens geluidsoverlast en wil je stil studeren?
Een ‘silent’ viool lijkt dan uitkomst te bieden, maar bij elke viool (ook silent!) maakt de strijkstok over de snaren geluid. Een akoestische viool met een zware demper klinkt net zo zacht als een elektrische viool. Daarbij is het voordeel dat een demper vele malen goedkoper is dan een elektrische viool en dat je wel op je eigen instrument kunt blijven spelen. Het is namelijk niet mogelijk om alleen elektrisch te studeren en dan met een akoestische viool naar je les te gaan of een optreden te geven.
Wil je gemakkelijk versterkt kunnen spelen en wil je middels pedalen je geluid vervormen om in een band te kunnen spelen?
Dan is een elektrische viool een hele mooie optie! Het aansluiten op randapparatuur gaat heel gemakkelijk en je instrument is backstage een stuk minder kwetsbaar dan een akoestische viool. Het is natuurlijk mogelijk om je akoestische viool van een pick up te voorzien, maar dat is vaak behelpen ten opzichte van het gemak van een elektrische viool. Wil je écht iets anders dan je klassieke viool? Kies dan voor een 5-snarige elektrische viool (klik hier!), waarbij je de stemming van zowel de viool als de altviool in één instrument hebt.
Akoestische (dus normale) violen geven meer respons en zijn beter om het vioolspelen op te leren. Het is gemakkelijker om van akoestisch naar elektrisch over te stappen en andersom. Elektrische violen kunnen mooi vol en warm klinken, maar evenaren niet het karakter van een houten akoestische viool. Akoestische violen zijn meer uitgesproken in karakter en je kunt op je persoonlijke wensen een klank uitkiezen die bij je past.
Stemvork vs Tuner of stemapparaat
Een stemvork sla je aan en die trilt dan op de toon A die correspondeert met je A-snaar. Hierbij moet je op gehoor de toon overnemen en op gehoor de andere snaren stemmen.
Een tuner of stemapparaat geeft voor elke snaar (of elke noot die je speelt) aan wat voor noot dit is en of deze lager of hoger moet klinken. Hij controleert dit meestal op basis van de gelijkzwevende (moderne piano) stemming. Het voordeel van een tuner is dat je thuis niet hoeft te twijfelen en dus ook weinig verkeerd kunt doen, behalve het draaien aan de stemknoppen zelf. Dit maakt het voor beginners mogelijk om al snel in staat te zijn hun eigen instrument te stemmen en thuis dus altijd op een goed gestemde viool te spelen.
Als je goed kunt stemmen met een stemvork kun je je viool op reine kwinten stemmen (iets groter dan de kwinten op een piano), waardoor deze zuiverder is. Het leren stemmen en stemmen is een dagelijkse training van je muzikale gehoor. Door te stemmen terwijl je twee snaren tegelijk aanstrijkt, oefen je een stabiele vioolhouding, multitasken en je streektechniek van dubbelklanken. Door op gehoor te leren stemmen, ben je ook in staat om je instrument te af te stemmen op andere instrumenten, zoals een piano als je samenspeelt met een pianist. Leren stemmen met een stemvork is dus meer dan enkel ‘leren stemmen’. Je leert en traint op veel andere gebieden.
Tip: In het begin kan een tuner uitkomst bieden om in staat te zijn zelf je viool te stemmen tussen de lessen. Wel adviseer ik op langere termijn te leren stemmen met een stemvork, omdat dit een goede gehoortraining en andere voordelen biedt.
Klik hier om mijn artikel te lezen over het stemmen van je viool.
Hout vs carbon strijkstok
Gezien met strijkstokken uit 1800 van bijvoorbeeld Tourte nog steeds gespeeld wordt, kun je je voorstellen dat de wereld inmiddels een groot aantal mooie strijkstokken kent.
Het hout voor strijkstokken, pernambuco, mag niet meer gekapt worden, waardoor het steeds schaarser wordt. Nieuwe strijkstokken worden naar verhouding steeds duurder en ook de oude strijkstokken stijgen in waarde.
Carbon fiber biedt een uitkomst voor violisten, gezien op een betrouwbare manier sterke, lichte en duurzame strijkstokken van gemaakt kunnen worden met een mooie klank en fijne balans. De verhouding tussen de prijs en kwaliteit ten opzichte van pernambuco strijkstokken is beter en wordt steeds beter.
Wil je hier meer over weten? Klik hier om mijn artikel te lezen over carbon fiber strijkstokken versus houten strijkstokken.
Darmsnaren vs synthetisch (of staal?)
In snaren vinden vooral de laatste decennia heel veel ontwikkelingen plaats. Er zijn talloze merken en types en haast elk jaar komt er wel een nieuw merk of type op de markt.
Grofweg worden snaren gemaakt van puur staal, staal omwikkeling met een synthetische kern en darm (wel of niet omwikkeld).
Darmsnaren worden nog steeds verkocht, zowel omwonden als onomwonden. Meestal worden ze gebruikt voor de authentieke uitvoeringspraktijk van barokmuziek. Darmsnaren klinken vaak complex en warm, maar zijn helaas niet zo stemvast en hebben vaak een kortere levensduur.
Staalsnaren zijn helder in geluid, goedkoop en gaan lang mee. Door de felle heldere klank worden ze veel voor fiddle muziek gebruikt. Je komt dan boven de band uit. Het kan wel schel klinken. Daarnaast zijn staalsnaren vaak dun en strak, waardoor het wat minder comfortabel is voor je vingertoppen.
Synthetische kern snaren zijn tegenwoordig de standaard. Ze hebben een kunststof kern en een omwikkeling van diverse materialen, waaronder staal en zilver. Dit zijn de meest populaire snaren op dit moment. Ze klinken mooi, warm, voelen zacht onder je vingertoppen, zijn stemvast en gaan lang mee.
Schoudersteun vs geen schoudersteun
In de vioolwereld is altijd een felle discussie gaande over spelen met of zonder schoudersteun. Sommige violisten zijn ergens in hun loopbaan geswitcht van het één naar het ander en soms zelfs enkele keren heen en weer. Anderen zullen altijd blijven zweren bij een schoudersteun of geen schoudersteun.
Bij het spelen met een schoudersteun hou je je viool met name vast tussen je kin en schouder. Hierdoor is je linkerarm helemaal of bijna vrij om te bewegen. Je hand kan onafhankelijk van je viool bewegen en hierdoor kun je gemakkelijk met je hand over de snaren heen en weer vliegen. Ook bij vibrato hoef je niet ook nog eens de viool te ondersteunen. Dit is hoe de meeste mensen momenteel viool leren spelen.
Bij het spelen zonder schoudersteun hou je je viool met name vast met je linkerhand en rust de viool op je sleutelbeen. Hierbij zal je linkerhand continue in contact moeten zijn met de viool, ook bij grote positiewisselingen. Het voordeel is dat je, doordat je viool in je linkerhand rust, altijd goede referentie hebt en in contact bent met je instrument. Alle grote violisten van de 19e en eerste helft 20e eeuw speelden zonder schoudersteun.
Ik zie het zelf niet zo zwart wit, gezien er vele vioolvirtuozen zijn met- en zonder schoudersteun. Er zijn meerdere wegen naar Rome en ik denk dat iedereen moet doen waar hij zich het prettigst bij voelt en wat past bij je lichaamsbouw. Tussen beide speelstijlen probeer ik het midden te zoeken door mijn nek en schouder iets te ontlasten met mijn linkerhand, de viool relatief laag en naar het midden te houden en continue met mijn hand in contact met de viool te blijven. Wel speel ik met schoudersteun, maar onder mijn leerlingen zie ik diverse soorten schoudersteunen, kussens en soms niets.
Paardenhaar vs synthetisch haar op je strijkstok
Doorgaans zijn de haren op je strijkstok van paardenhaar, zelfs bij de modernste carbon fiber strijkstokken. Bij hele goedkope strijkstokken komt het nog weleens voor dat het haar van synthetisch materiaal is gemaakt. Het synthetische haar is nog niet zo ver door ontwikkeld dat het paardenhaar zou kunnen vervangen. Vaak blijft de hars niet goed plakken, breken de ‘haren’ snel en spreekt de strijkstok niet goed aan. In tegenstelling tot het pernambuco hout van strijkstokken, dat niet meer gekapt mag worden en op raakt, lopen er nog voldoende paarden rond op de wereld en is er nog geen urgente reden om over te willen stappen op synthetisch materiaal. Dit zal ook de reden zijn dat weinig serieuze pogingen gedaan worden goed strijkstokhaar te maken van synthetisch materiaal. Als je moeite hebt met het gebruik van dierlijk materiaal, Google dan eens op de ‘vegan violin’.
Klik hier om mijn artikel te lezen waarin ik 5 mythes ontkracht rondom de strijkstok.
Conclusie
Het is heel interessant om nieuwe ontwikkelingen in de gaten te houden en er je voordeel mee te doen. Wel is in sommige gevallen het oude nog steeds beter. Graag heb ik zelf een onderzoekende blik en experimenteer ik graag en veel voor mijn leerlingen, klanten en mijzelf. Door te onderzoeken en experimenteren kun je erachter komen wat het meest geschikt is voor jou. De viool is een spiegel van je ziel en hoe je deze aankleedt en met wat voor strijkstok je strijkt is dus zeer persoonlijk.
