Herken je misschien deze situatie? Je moet een lastig stuk instuderen of een lastige passage en je hebt hard geoefend thuis.
Je maakte vorderingen, het ging steeds beter en de laatste keren kreeg je het voor elkaar om het stukje foutloos te spelen.
Je kunt het lekker vrij spelen met een mooie klank en het is echt een mooi stukje muziek. Je geniet ervan om je eigen gevoel in dit stuk te leggen.
Je bent blij dat het eindelijk lukt en popelt om het voor te spelen in de les.
Het is zo ver: de dag van je viool/altviool/cello les.
Oeps… en je gaat de fout in… en niet zo een beetje ook. De mooie klank is weg, je struikelt over een fout, je durft niet vrij en muzikaal te spelen, je bent je vreselijk bewust van jezelf en wat er mis gaat.
Wat zit hier achter?
Hoe komt het?
Je docent is toch zo relaxed en vriendelijk… daar kun je toch geen spanningen bij hebben?
Of wel?
Wat kun je doen tegen spanningen in de les?
Een klant, laten we haar Wendy noemen, stuurde me een kwetsbaar mailtje over de remmingen die ze ervaart in de vioolles.
Ze dacht dat meerdere mensen met dit probleem zitten en vroeg mij om een artikel te schrijven over dit onderwerp.
Wel wil ze graag anoniem blijven, dus vandaar gebruik ik de naam Wendy.
Hoi Zlata (…) Waar ik wat over zou willen lezen is over hoe je als leerling ervoor kan zorgen dat je prettig speelt tijdens de les.
Ikzelf (en vele anderen denk ik) speel tijdens de les nooit zo mooi als thuis, omdat ik toch altijd een soort spanning heb.
… Omdat ik het te graag goed wil doen en omdat ik niet helemaal los durf te gaan als er iemand bij is.
Het is heel frustrerend, want daardoor kom ik vaak minder muzikaal, minder gepassioneerd en minder gevoelig (aangezien ik dus niet los durf te gaan om in het gevoel van de muziek te duiken) over als dat ik ben.
Ja, Wendy, heel veel mensen hebben hier last van! Het is een soort podiumvrees of plankenkoorts, maar dan in de les.
Spanning in de les kan diverse oorzaken hebben.
Hier zijn enkele oorzaken met een opdracht erbij om je te helpen ermee om te gaan…
1) Je vergelijkt je spel in de les met het beste spel tijdens je studie
Tijdens het studeren heb je de moeilijke passage misschien wel 100 keer gespeeld. Na hard studeren lukt het de laatste vijf keer goed.
Nu verwacht je dat het in de les precies zo gaat als die vijf goede keren… niet als die 95 keren dat het wat minder ging.
Opdracht: Stel jezelf eens kritisch de vraag: was dat slechte spel in de les een toevalstreffer of waren die 5 van de 100 keren toevalstreffers?
Is het realistisch om je spel in de les te vergelijken met de ‘oefenmomenten’ die het beste waren?
2) Je voelt je niet op je gemak bij je docent
Je bent al wat zenuwachtig op de dag dat je les hebt. Wat zal de docent gaan zeggen? Zou het iets totaal overwachts zijn?
Tijdens de les voel je de ogen van je docent in je rug. Je voelt je heel erg bekeken en bewust van elke beweging die je maakt.
Misschien heb je wel last van trillende of zwetende handen.
Is het dan gek dat je spel minder wordt onder deze spanning?
Opdracht: Bedenk eens hoe andere leerlingen spelen. Een docent heeft echt niet de hele dag door wereldvirtuozen over de vloer. Iedereen moet het leren. Dat is het hele idee van les, toch?
Ook je docent heeft het ooit moeten leren. Je docent is er juist om jou te helpen in dit proces. Als je geen fouten zou maken, zou er weinig te leren zijn.
Je kunt ook overwegen om dit te bespreken met je docent, zodat hij/zij hiermee rekening kan houden.
3) Je beoordeelt jezelf strenger in de les dan tijdens het oefenen thuis
De meeste mensen die dit ezine lezen maken muziek voor hun plezier.
Als ze thuis oefenen is dat een moment van ontspanning, waarin ze in alle rust experimenteren met hun instrument.
Natuurlijk probeert iedereen zichzelf continue te verbeteren, maar liever niet onder grote druk… die heb je misschien al genoeg in het dagelijks leven.
Je bent niet streng voor jezelf tijdens het studeren.
In de les gaat het opeens ‘voor het echie’… dan ben je opeens wel serieus bezig en moet je ineens alles goed doen (denk je). Nu ben je opeens extreem streng voor jezelf.
Opeens voelt en klinkt alles anders! Hoe kan dat???
In de les ben je opeens enorm kritisch op jezelf en hoor je opeens anders.
Je gevoel en gehoor staan op scherp en ineens neem je dingen waar die je tijdens het studeren niet waarnam.
Opdracht: Draai de boel eens om!
Als je thuis studeert, doe dan op sommige momenten alsof er iemand met je meekijkt en probeer een topprestatie te leveren (ieder op zijn eigen niveau natuurlijk) zoals je in de les doet. Zo simuleer je de lessituatie en leer je hiermee omgaan.
Als je speelt in de les, probeer dan die zelfkritiek eens los te laten. Speel alsof je alleen bent, ga op in de muziek en concentreer je volledig op hetgeen je moet doen. Kom in de flow!
Ja, ik weet heus wel dat dit gemakkelijker gezegd dan gedaan is ;).
4) Je vergeet waar ‘het’ om gaat
Waar gaat muziek maken om? Om technische perfectie?
Of om het uitdrukken van emotie en iemand raken?
Waar ligt je focus op tijdens het spelen? Klopt dit met waar ‘het’ om gaat?
Natuurlijk is techniek ontzettend belangrijk: het geeft je de middelen om muziek te maken.
Een middels is echter geen doel. Muziek is het doel. Techniek, houding, theorie, alles… staat in dienst van de muziek.
Durf je niet zo ‘los’ te gaan in de les?
Durf je niet het achterste van je tong te laten zien?
Ben je zo bang dat er iets mis gaat dat je heel voorzichtig speelt ten koste van de klank?
Wat is een grotere fout…
… spelen met hier en daar een krasje of een vals nootje?
… netjes, maar totaal inspiratieloos noten opdreunen?
Opdracht: Als je in de les voor je lessenaar staat op het punt om te beginnen met spelen… wacht dan enkele seconden. Neem je tijd.
Bedenk eens wat het karakter van het stuk is en wat je voor emotie in het stuk wilt leggen. Denk aan een situatie die je bij het stuk vindt passen.
Haal eens diep adem, verzamel alle moed en besluit om expressief te spelen…
Voel je dat je er nog niet klaar voor bent? Adem dan drie keer in en uit.
Begin op je uitademing je eerste noot.
Herken je één of meerdere van deze situaties?
Heeft dit artikel je geholpen om met minder spanning te spelen in de les?
Heb je nog nuttige tips of gewoon een grappige anecdote voor andere strijkers?
Hou het dan niet voor jezelf! Deel het met mede-strijkers door onderaan dit artikel een reactie te plaatsen. Ik kijk uit naar je bijdrage!
