De viool wordt het meest bespeeld van alle strijkinstrumenten uit de vioolfamilie, die bestaat uit de viool, de altviool en de cello. De viool ontstond al rond 1550 in Italië.
In dit artikel gaan we eerst langs de geschiedenis van de viool en haar voorlopers, dan naar de huidige ‘familieleden’ van de viool en daarna naar de soorten violen die we nu kennen.
Als je viool of altviool gaat spelen is het belangrijk dat je een instrument kiest dat jij mooi vindt en dat bij je past. In dit artikel geven we je vast een overzicht van de verschillende soorten violen die er zijn.
Geschiedenis van de viool
Voorlopers van de viool
Voorlopers van de moderne viool waren de rebec, de vedel en de lira da braccio. De rebec is een smal peervormig Middeleeuws strijkinstrument, dat door de eeuwen langzaam werd vervangen door de vedel en later de viool. De vedel is een Middeleeuws strijkinstrument, dat op de viool lijkt, maar qua klankkast nog een andere vorm heeft. De viool dank haar vorm aan de lira da braccio, een strijkinstrument dat gedurende renaissance vooral in Italië werd bespeeld.
Andere oudere viooltypes zijn de viola d’amore, viola da braccio, viola da gamba en de violincello da spalla. In de authentieke uitvoeringspraktijk van Middeleeuwse, renaissance en barokmuziek worden alle genoemde oude instrumenten nog steeds bespeeld.
Ontstaan van de viool
De viool ontstond rond 1550 in de vioolbouwcentra te Brescia en Cremona in Italië. Het is niet bekend wie de eerste viool gebouwd heeft. De eerste belangrijke vioolbouwfamilie in Cremona was Amati. Later leefde en werkte de beroemde vioolbouwer Stradivarius er. Veel van de violen in onze collectie worden naar het voorbeeld van Stradivarius gebouwd. Klik hier voor een kijkje in het atelier van de Tsjechische vioolbouwers die onze violen bouwen. Cremona is nog steeds wereldwijd een centrum van vioolbouw. In het plaatsje zijn het vioolmuseum en diverse vioolbouwers te bezoeken. Jaarlijks wordt in Cremona een grote muziekbeurs georganiseerd: de Mondomusica.
Van barokviool naar moderne viool
Door de eeuwen heen heeft de viool zich ontwikkeld om zich aan te passen aan de muziek- en speelstijl en om grotere zalen te vullen. De hals is langer en staat in een andere hoek, de toets is verlengd om hogere tonen te kunnen spelen en is van ebbenhout in plaats van esdoorn om een hogere spanning van de snaren aan te kunnen, de kam is hoger en dunner geworden en tegenwoordig worden meer snaren met synthetische kern gebruikt in plaats van darmsnaren.
De viool die bespeeld werd van het einde van de zestiende eeuw tot begin van de achttiende eeuw noemen we een barokviool. De viool die later bespeeld werd noemen we de moderne viool. De kenmerken zijn langzaam door de eeuwen geëvolueerd en de scheiding is niet heel strikt.
De vioolfamilie
Viool
De viool is het populairste, kleinste en hoogst klinkende instrument in de vioolfamilie. In een symfonieorkest is de viool het meest voorkomende instrument. De eerste- en tweede violisten spelen een andere partij, maar hetzelfde soort instrument. In volksmuziek worden varianten op de viool gebruikt, zoals de Noorse Hardangerviool en de Zweedse Nyckelharpa.
Altviool
De altviool wordt op dezelfde manier bespeeld als de viool, maar is iets groter en klinkt een kwint lager. De altviool vormt vaak een middenstem in het orkest, maar er zijn ook soloconcerten geschreven voor de altviool. De altviool bestond eerder dan de viool.
Altviool is een populair instrument onder volwassen beginners!
Als je het leuk vindt om samen te spelen, dan is de altviool een hele goede keuze. De viool is een zeer populair instrument om te spelen, waardoor er bij amateurorkesten vaak wachtlijsten zijn. Altviolisten zijn zeldzaam, waardoor je meer kans maakt op een plek in een orkest. Daarnaast zijn de partijen voor altviool in de klassieke muziek vaak makkelijker, waardoor het laagdrempeliger is om samen te gaan spelen in een kwartet of orkest. Ook klinkt een altviool warmer en lager en ‘knierpt’ deze bij beginnende spelers minder dan de hoge E-snaar van een viool. Ga je als volwassene beginnen met vioolspelen, overweeg dan eens een altviool!
Cello
De cello is het grootste en laagste instrument uit de moderne vioolfamilie. De cello is een octaaf lager gestemd dan de altviool en wordt door de zittende speler tussen de knieën gehouden. Behalve dat de cello in elk symfonie orkest voortkomt, is er ook talloze solo muziek voor de cello geschreven.
De vioolfamilie kent ook de violone, maar die is erg zeldzaam en vrijwel volledig vervangen door de contrabas. De contrabas komt voort uit de oudere familie van de viola da gamba.
Soorten violen
Kinderviool
We willen natuurlijk niet dat kinderen voorover vallen als ze op jonge leeftijd viool leren spelen! Om kinderen in staat te stellen vroeg te beginnen met vioolspelen, worden violen gebouwd in kleinere maten. Deze instrumenten hebben dezelfde verhouding en stemming als de gewone viool. De klank van een kinderviool is door de kleinere klankkast minder vol.
Kinderviolen komen in verschillende maten. Klik hier om te lezen welke maten violen er zijn en welke het meest geschikt is voor je kind. Het regelmatig wisselen van maat is de reden dat veel ouders van vioolspelende kinderen kiezen voor het huren van een viool.
Elektrische viool
Sinds enkele tientallen jaren bestaat ook de elektrische viool. Deze heeft doorgaans geen klankkast, want het geluid wordt middels een pick up element doorgegeven aan een versterker. De versterker functioneert als de klankkast. De klank van een elektrische viool is vergelijkbaar wat ‘elektronischer’ dan een normale akoestische viool. Een elektrische viool wordt vrijwel alleen in de popmuziek gebruikt, omdat deze gemakkelijk te vervormen en versterken is in een band. Elektrische violen zijn verkrijgbaar in allerlei vormen en kleuren.
Vijfsnarige viool
Een vijfsnarige viool heeft zowel de stemming van een viool als een altviool, namelijk van laag naar hoog CGDAE. Zesnarige, zevensnarige en achtsnarige violen bestaan ook, maar zijn erg zeldzaam en meestal elektrisch.
Kies de juiste viool voor jou!
In dit artikel heb je kennis kunnen maken met de verschillende soorten violen, de familieleden van de viool en de voorlopers van de viool.
